Ograniczenie publicznej działalności żołnierza

Zgodnie z art. 26 ust. 2 Konstytucji RP "Siły Zbrojne zachowują neutralność w sprawach politycznych oraz podlegają cywilnej i demokratycznej kontroli".

Rozdział 5 ustawy z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny zawiera enumeratywne wyliczenie przypadków, w których prawo żołnierzy do uczestnictwa w życiu publicznym jest ograniczone.

W czasie pełnienia zawodowej służby wojskowej żołnierzowi zawodowemu nie wolno:

• być członkiem partii politycznej ani stowarzyszenia, organizacji lub ruchu obywatelskiego, stawiających sobie cele polityczne,
• brać udziału w zgromadzeniach o charakterze politycznym. (Zastrzeżenie nie dotyczy zgromadzeń związanych z wyborami władz państwowych i samorządowych. Żołnierzom zawodowym uczestniczącym w takich zgromadzeniach nie wolno nosić umundurowania oraz odznak i oznak wojskowych),
• prowadzić działalności politycznej.

Z dniem rozpoczęcia pełnienia zawodowej służby wojskowej ustaje dotychczasowe członkostwo żołnierza zawodowego w partii politycznej, stowarzyszeniu, organizacji lub ruchu obywatelskim

Żołnierzom zawodowym nie wolno tworzyć związków zawodowych i zrzeszać się w związkach zawodowych.

Z dniem rozpoczęcia pełnienia zawodowej służby wojskowej ustaje dotychczasowe członkostwo żołnierza zawodowego w związku zawodowym.

Żołnierzom zawodowym wolno zrzeszać się w organizacjach prowadzących działalność zapomogowo-pożyczkową u pracodawców, u których pełnią zawodową służbę wojskową.

Na żołnierzu zawodowym ciąży pisemny obowiązek zawiadomienia dowódcy jednostki wojskowej, w której zajmuje stanowisko służbowe, o swojej przynależności do stowarzyszenia i innej organizacji krajowej. Ponadto to, przynależność żołnierza zawodowego do stowarzyszenia i innej organizacji zagranicznej lub międzynarodowej wymaga zezwolenia Ministra Obrony Narodowej wydawanego na wniosek żołnierza zawodowego. Zezwolenie Ministra Obrony Narodowej może być przez niego zawieszone lub cofnięte, jeżeli wymagają tego względy ochrony informacji niejawnych oraz potrzeby Sił Zbrojnych.

Żołnierze posiadają bierne prawo wyborcze - mogą kandydować do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Parlamentu Europejskiego, na kierownicze stanowiska w państwie obsadzane na podstawie wyboru oraz do organów samorządu terytorialnego, o czym niezwłocznie informuje dowódcę jednostki wojskowej. Na czas trwania kampanii wyborczej żołnierzowi zawodowemu udziela się urlopu bezpłatnego.

Warto zwrócić uwagę na fakt, iż powyższe ograniczenia nie wpływają na prawa przynależności żołnierzy zawodowych do kościołów i innych związków wyznaniowych mających osobowość prawną.

Stan prawny na dzień 19.07.2022 r.
Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny poz. Dz. U. z 2022 r. poz. 655, 974